حق حبس زن

ازدواج به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قراردادهای اجتماعی، در هر جامعه‌ای با حقوق و تکالیفی همراه است. قانون مدنی ایران نیز با هدف ایجاد تعادل و عدالت بین زوجین، حقوقی را برای آن‌ها در نظر گرفته است. یکی از این حقوق، حق حبس زوجه است که به زن این امکان را می‌دهد تا در صورت عدم پرداخت کامل مهریه توسط شوهر، از انجام برخی وظایف زناشویی خودداری کند.

حق حبس به این معناست که زن می‌تواند تا زمانی‌که مهریه‌اش به‌طور کامل پرداخت نشده است، از تمکین خاص (یعنی انجام وظایف زناشویی) خودداری کند. این حق، در واقع یک نوع اهرم قانونی است که در دست زن قرار می‌گیرد تا بتواند مطالبه حق مالی خود را به‌عمل آورد.

البته استفاده از حق حبس، شرایط خاص خود را دارد. مهریه باید به‌صورت حال (یعنی قابل مطالبه در هر زمان) تعیین شده و زن نیز پیش از استفاده از این حق، نباید به‌هیچ عنوان به وظایف زناشویی خود عمل کرده باشد.

حق حبس در ازدواج چیست؟

حق حبس زن، قانونی است که به رغم اهمیت آن، کمتر شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما همانطور که می‌دانید، اجرای هر قانونی منوط به تحقق شرایط خاصی است و حق حبس زن نیز از این قاعده مستثنی نیست.

بر اساس ماده 1085 قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمانی‌که مهریه‌اش به صورت کامل پرداخت نشده، از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. این حق، مشروط به آن است که مهریه زن عندالمطالبه باشد و امتناع او از انجام وظایف، حق نفقه‌اش را سلب نمی‌کند.

وظایف خانم در قبال آقا بعد از شروع زندگی مشترک

پس از جاری شدن صیغه عقد، زن مکلف به انجام برخی وظایف زناشویی می‌شود که به‌طور کلی به تمکین خاص و عام تقسیم می‌شوند. تمکین خاص به‌معنای انجام وظایف زناشویی و تمکین عام به‌معنای انجام امور مربوط به منزل است. در مقابل، مرد نیز موظف به پرداخت نفقه، اجرت المثل و مهریه است.

وظایف خانم بعد از عقد

مطابق قانون، زن مکلف به تمکین خاص از همسر خود است؛ به این معنا که باید رابطه زناشویی برقرار کند مگر آنکه عذر شرعی یا بیماری خطرناک داشته باشد. همچنین، زن به‌طور معمول برای خروج از منزل، به‌ویژه برای مسافرت، درمان یا در صورت وجود خطر جانی، نیاز به اجازه همسر دارد.

در خصوص انتخاب محل سکونت نیز، مگر اینکه در عقدنامه خلاف آن قید شده باشد، زن مکلف به تبعیت از تصمیم همسر است. علاوه‌بر این، اشتغال زن منوط به رضایت همسر است و در صورت مخالفت وی، زن حق کار کردن ندارد.

حق حبس در دوران عقد چیست؟

حق حبس، حقی محسوب می‌شود که قانونگذار برای حمایت از حقوق مالی زن در نظر گرفته است. این حق به زن اجازه می‌دهد تا زمانی‌که مهریه‌اش به‌طور کامل پرداخت نشده از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. اما این حق تنها در دوران عقد و پس از جاری شدن صیغه نکاح قابل اعمال است و به دوران آشنایی قبل از عقد ارتباطی ندارد.

در واقع، تا زمانی‌که زن و مرد رسماً به عقد یکدیگر درنیایند، بحثی از حق حبس مطرح نمی‌شود. شایع‌ترین زمانی‌که زوجین با مفهوم حق حبس روبرو می‌شوند، دوران نامزدی و بلافاصله پس از عقد است؛ خصوصاً در مواردی‌که زن هنوز دوشیزه باشد.

با این‌حال، زن می‌تواند از لحظه عقد، این حق را اعمال کند و مرد مکلف به پرداخت کامل مهریه خواهد بود، مگر آنکه بتواند مواردی را اثبات کند که بر اساس قانون، حق حبس زن را ساقط می‌کند.

حق حبس چگونه ساقط میشود؟

بر اساس توافقات زوجین در زمان عقد، ممکن است مهریه زن مشروط به شرایطی خاص شود. مثلاً، اگر قرار باشد مهریه پس از گذشت مدت مشخصی (مثل دو سال) پرداخت شود و شوهر در این مدت درخواست رابطه زناشویی داشته باشد، برخی معتقدند که حق زن برای حق حبس ساقط می‌شود. همچنین، اگر زن قبل از اعمال حق حبس خود، به انجام وظایف زناشویی اقدام کند، این حق از او ساقط خواهد شد.

با این‌حال، ماده 1086 قانون مدنی تصریح می‌کند که انجام وظایف زناشویی توسط زن قبل از دریافت مهریه، حق گرفتن مهریه او را ساقط نمی‌کند. بنابراین، در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد و بهتر است برای دریافت پاسخ دقیق به این سوال، به یک وکیل متخصص مراجعه شود.

شرایط اجرا شدن حق حبس

اجرای هر قانونی مشروط به تحقق شرایط خاصی است. حق حبس زن نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای اینکه زنی بتواند از این حق قانونی استفاده کند، باید شرایط ویژه‌ای را دارا باشد. یکی از مهم‌ترین این شرایط، نوع مهریه است. مهریه می‌تواند حال یا مؤجل باشد. مهریه حال به مهریه‌ای گفته می‌شود که بلافاصله پس از عقد نکاح قابل مطالبه است، در حالی‌که مهریه مؤجل، مهریه‌ای است که پرداخت آن به زمانی پس از عقد موکول شده است.

اگر مهریه زن حال باشد، او می‌تواند در صورت برقراری سایر شرایط، از حق حبس خود استفاده کرده و تا زمان پرداخت کامل مهریه از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. اما اگر مهریه مؤجل باشد، زن معمولاً نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند، مگر اینکه شوهر او از او تمکین نطلبد.

علاوه‌بر نوع مهریه، شرط دیگری برای استفاده از حق حبس، عدم برقراری رابطه زناشویی است. به‌عبارت دیگر، اگر زنی پس از عقد نکاح، رابطه زناشویی برقرار کند، حق حبس او ساقط می‌شود و دیگر نمی‌تواند از این حق قانونی استفاده کند. چنین شرطی به این دلیل اهمیت دارد که برقراری رابطه زناشویی، نوعی پذیرش ضمنی تعهدات زناشویی تلقی می‌شود و استفاده از حق حبس با این پذیرش منافات دارد.

اثری که حق حبس زوجه می‌تواند داشته باشد

طبق قانون، هیچ مردی حق ندارد همسر خود را به انجام رابطه جنسی (تمکین خاص) یا انجام سایر وظایف زناشویی (تمکین عام) مجبور کند. این حق برای زن محفوظ است و او می‌تواند تحت هیچ شرایطی وادار به انجام این امور نشود.

حتی اگر مهریه زن قسط‌بندی شده باشد، تا زمان پرداخت کامل تمامی اقساط، زن می‌تواند از حق حبس خود استفاده کرده و از انجام وظایفی که در قبال شوهر دارد خودداری کند. قسط‌بندی مهریه نیز معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که مرد توانایی پرداخت یکجا مهریه را نداشته باشد و دادگاه با بررسی شرایط، پرداخت آن را در چند قسط تعیین کند.

همچنین، زنی که از حق حبس خود استفاده می‌کند، ناشزه محسوب نمی‌شود و همچنان حق دریافت نفقه از همسر خود را دارد. نفقه شامل هزینه‌های زندگی نظیر مسکن، خوراک، پوشاک و… است. اگر مردی از پرداخت نفقه همسر خود که از حق حبس استفاده می‌کند خودداری کند، زن می‌تواند به دادگاه شکایت کند.

زن در دوران حق حبس نه‌تنها از حمایت قانون برخوردار است، بلکه در صورت عدم پرداخت نفقه توسط همسر، می‌تواند از طریق قانونی و به کمک یک وکیل طلاق، حقوق خود را پیگیری کند.

نفقه و تمکین

بر اساس قانون، زنی که تاکنون رابطه زناشویی برقرار نکرده و مهریه‌اش به‌صورت یکجا و فوری قابل مطالبه است (مهریه حال)، می‌تواند از حق حبس استفاده کند. این حق به زن اجازه می‌دهد تا زمانی‌که مهریه‌اش را به طور کامل دریافت نکرده، از تمکین در برابر شوهر خود امتناع ورزد. نکته مهم این است که اعمال حق حبس، زن را ناشزه محسوب نمی‌کند و او همچنان مستحق دریافت نفقه خواهد بود.

طلاق در دوران حق حبس

در صورتی‌که خانم وکالت در طلاق داشته باشد، اختیار جدایی کامل در دست او است و می‌تواند بدون نیاز به دلیل خاصی، هر زمان که مایل باشد درخواست طلاق کند. اما اگر خانم وکالت در طلاق نداشته باشد، برای جدایی باید شرایط خاصی را اثبات کند.

این شرایط که به عسر و حرج معروف هستند که شامل مواردی نظیر رفتارهای خشونت‌آمیز، اعتیاد، خیانت، عدم پرداخت نفقه و… می‌شود. با اثبات این شرایط، خانم می‌تواند حق حبس را اعمال کرده و از دادگاه درخواست طلاق کند. البته در هر صورت، برای طی کردن مراحل قانونی طلاق و حصول نتیجه مطلوب، مشورت با یک وکیل طلاق از طرف زن با تجربه بسیار توصیه می‌شود.

جمع بندی

حق حبس، ابزاری قانونی است که به زن اجازه می‌دهد تا زمانی‌که مهریه‌اش به‌طور کامل پرداخت نشده، از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. در واقع این حق، تضمینی برای احقاق حقوق مالی زن و تأکید بر اهمیت تعهدات مالی مرد در ازدواج است. با این‌حال، شرایط و محدودیت‌های خاصی برای اعمال حق حبس وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به نوع مهریه، عدم برقراری رابطه زناشویی پیش از اعمال حق حبس و شرایط خاص عقدنامه اشاره کرد.

همچنین، مهم است بدانیم که اعمال حق حبس، به‌معنای ناشزه بودن زن نیست و او همچنان حق دریافت نفقه را دارد. درعین‌حال، این حق، تنها مختص دوران عقد بوده و پس از انحلال نکاح، قابل اعمال نیست. در نهایت، توصیه می‌شود که زوجین قبل از ازدواج، در خصوص مهریه، شرایط آن و حق حبس توافقات لازم را انجام داده و در صورت بروز هرگونه اختلاف، به مراجع قضایی صالح مراجعه کنند.

در نهایت، اگر می‌خواهید اطلاعات جامع‌تری را در خصوص حق حبس در ازدواج و همچنین طلاق از طرف زن به‌دست آورید، وکلای موسسه وکیل خانواده همواره آماده پاسخگویی به سوالات شما خواهند بود.

سؤالات متداول