طبق قانون مدنی و شرع اسلام نفقه به معنای هزینه‌های لازم برای زندگی است که شامل هزینه مسکن، خوراک، پوشاک و غیره می‌شود.
میزان نفقه بر اساس عوامل مختلف متغیر است که در صورت عدم توافق زن و شوهر توسط کارشناس دادگستری مشخص می‌شود.
در این مقاله از وکیل خانواده به بررسی نفقه می‌پردازیم. باتوجه‌به چالش‌های حقوقی اخذ نفقه، پیشنهاد می‌کنیم با اخذ وکیل، سریع‌تر و مطمئن‌تر نسبت به دریافت نفقه خود اقدام کنید.
- طلاق توافقی و طلاق با داشتن حق طلاق در مدت 20 الی 60 روز کاری
- بدون نیاز به حضور زوجین در هیچ مرحله ای
- مشاوره رایگان (واتساپ و تماس)
- پشتیبان اختصاصی برای شما در طول پرونده
- وکیل متخصص حوزه خانواده و طلاق
نفقه چیست؟
لازمه زندگی خانواده تأمین مخارج و هزینه‌های آن است. به هزینه‌ها و مخارج لازم برای گذراندن زندگی نفقه گفته می‌شود.
شرط پرداخت نفقه وجه انجام وظایف زوجیت از جمله تمکین و وجود عقد نکاح دائم است؛ بنابراین درصورتی‌که زن در انجام آن کوتاهی کند، نفقه به وی تعلق می‌گیرد. در خصوص نفقه اقارب عمومی استطاعت مالی انفاق‌کننده و عدم توانایی مستحق نفقه در تأمین نیازهای خود شرط دریافت نفقه است.
بر اساس شرع اسلام پرداخت نفقه زن و فرزندان از وظایف مرد است. عدم پرداخت نفقه منجر به ضمانت اجرای حقوقی و کیفری ترک انفاق می‌شود. در واقع درصورتی‌که زوج به وظیفه خود مبنی بر پرداخت نفقه عمل نکند و زوجه تکالیف زناشویی خود را انجام داده باشد، زوجه می‌تواند از دادگاه مطالبه نفقه کند.
نفقه به چه اشخاصی تعلق می‌گیرد؟
بر اساس قانون مدنی نفقه به دو گروه از اشخاص تعلق خواهد گرفت:
نفقه زوجه:
در عقد نکاح دادم پرداخت نفقه زوجه، مسئولیت شوهر است که پیش‌شرط آن انجام وظایف زوجیت توسط زن است.
نفقه اقارب در خط عمودی:
منظور از اقارب در خط عمودی اقارب نسبی است که نسل به نسل پشت یکدیگر قرار دارند؛ از جمله: پدربزرگ، مادربزرگ، پدر، مادر، فرزند، نوه و فرزندان فرزند الی‌آخر؛ بنابراین اقارب سببی و رضایی مشمول دریافت نفقه نمی‌شوند. همچنین اقارب نسبی در خط افقی شامل خواهر، برادر، عمه و خاله شامل دریافت نفقه نمی‌شوند.
نفقه فرزند نیز در این دسته قرار می‌گیرد. شرط برخورداری از نفقه در این دسته استطاعت مالی مرد و ناتوانی دریافت‌کننده نفقه در تأمین نیازهای خود است؛ بنابراین اگر پدر استطاعت مالی پرداخت نفقه فرزندش را نداشته باشد، پرداخت نفقه بر عهده اجداد پدری و مادری قرار می‌گیرد.
- مشاوره رایگان (واتساپ و تماس)
- جلسه با وکیل متخصص طلاق (حضوری یا آنلاین)
- تنظیم توافقنامه با توجه به توافق شما
- داشتن یک پشتیبان اختصاصی برای شما
- حضور وکیل پایه یک دادگستری به جای شما
- بدون نیاز به حضور شما
نفقه شامل چیست؟
در خصوص نفقه زوجه ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مقرر کرده که نفقه زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، پوشاک، غذا، وسایل منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج، به‌واسطه نقصان یا مرض است. این موارد انحصاری نیست؛ بلکه هر نیازی که زن به‌طور متعارف دارد و در شأن او است را شامل می‌شود.
نسبت به نفقه اقارب ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی بیان کرده است که نفقه اقارب شامل مسکن و لباس و غذا و وسایل خانه به‌قدر رفع نیاز و با درنظرگرفتن درجه استطاعت منفق خواهد بود. پرداخت نفقه این گروه به‌شرط توانایی مالی انفاق‌کننده و عدم توانایی مستحق نفقه به اشتغال تهیه وسایل زندگی‌اش است.
پادکست شماره 1 - طلاق توافقی
میزان نفقه
نفقه باید تمام نیازهای متعارف و متناسب زن را پوشش دهد؛ بنابراین مبلغی که به‌عنوان نفقه زوجه پرداخت می‌شود برای همهٔ زنان یکسان نیست؛ چرا‌که اقشار مختلف جامعه نیازهای متفاوتی دارند.
اگر زوجین نتواند در تعیین میزان نفقه توافق کنند. هر یک از آنها می‌تواند تعیین میزان نفقه را به دادگاه بسپارند. در این صورت دادگاه قرار کارشناسی صادر کرده و پرونده به کارشناس نفقه ارجاع داده خواهد شد. کارشناس میزان نفقه را محاسبه و دادگاه بر اساس آن رأی صادر می‌کند که برای طرفین لازم‌الاجرا است.
نفقه در عقد موقت
در ازدواج موقت زوجه شرایط دریافت نفقه را نخواهد داشت مگر اینکه در عقد موقت پرداخت نفقه، توسط زوج شرط شده باشد؛ بنابراین تنها در صورت توافق قابل‌اثبات زوجه می‌تواند در دادگاه درخواست نفقه کند.
نفقه زن بعد از جدایی و طلاق
با شروع زندگی مشترک نفقه بر عهده مرد قرار می‌گیرد. اما در برخی شرایط نیز حتی پس از طلاق نیز شوهر باید نفقه زوجه را بپردازد. در طلاق رجعی که زوج حق رجوع به زوجه را دارد، شوهر باید تا پایان مدت عده یعنی سه ماه از تاریخ طلاق نفقه زوجه را بپردازد. درصورتی‌که زن باردار باشد نفقه تا زمان وضع‌حمل قابل‌پرداخت است.
در طلاق توافقی زوجین نسبت به نفقه نیز مانند سایر مسائل مالی و غیرمالی از جمله مهریه، نحله، حضانت فرزندان و غیره توافق می‌کنند و دادگاه باید توافق آنها را بپذیرد. به‌طورکلی در طلاق توافق ممکن است زن برای تسریع روند طلاق در دوران عده نفقه نگیرد.
نحوه دریافت نفقه
به‌طورکلی به دو شیوه پیگیری حقوقی یا کیفری می‌توان مطالبه نفقه کرد:
طرح دعوای کیفری
ترک نفقه بر اساس قانون مجازات جرم است و موجب مجازات حبس می‌گردد. در این صورت زن می‌تواند به دادسرا مراجعه و شکوائیه مبنی بر ترک نفقه تنظیم کند.
این شکواییه پس از انجام تحقیقات مربوط منجر به صدور حکم مجازات زوج به حبس درجه 6 می‌شود.
طرح دعوای حقوقی
زن می‌تواند دادخواستی مبنی بر درخواست نفقه تنظیم نماید و از طریق دفتر خدمات قضایی آن را ثبت کند. در دادخواست مزبور باید تاریخ و مدت عدم دریافت نفقه ذکر شود. سپس دادگاه با انجام بررسی‌های لازم، زوج را ملزم به پرداخت نفقه می‌کند.
یکی از ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه ایجاد حق طلاق برای زوجه است.
باتوجه‌به پیچیدگی اخذ نفقه، لزوم ارجاع به کارشناس و غیره می‌تواند جهت اخذ نفقه از خدمات یک وکیل متخصص استفاده کنید. گروه حقوقی وکیل خانواده شامل وکلای پایه یک دادگستری متخصص در اخذ نفقه است که آماده‌اند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.
جمع‌بندی
نفقه بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، به هزینه تأمین نیازهای ضروری زن و اقارب نسبی در خط عمومی به‌منظور ادامه زندگی گفته می‌شود. این نیازها شامل خوردوخوراک، پوشاک، هزینه‌های درمانی، مسکن، وسایل منزل و غیره هستند.
پرداخت نفقه زن منوط به عدم دائم و تمکین زن است درحالی‌که پرداخت نفقه اقارب منوط با توانایی مالی و عدم امکان اشتغال نیازمند نفقه است. به‌طورکلی میزان نفقه متغیر است و توسط کارشناس مشخص می‌شود.
گروه حقوقی وکیل خانواده با سال‌ها تجربه در خصوص دعاوی خانواده آماده است شما در زمینه چالش‌های حقوقی مربوط به فقه راهنمایی کند.
سؤالات متداول
آیا هزینه تحصیل زن جز نفقه است؟
به طور متعارف هزینه تحصیل زن جز نفقه نبوده و پرداخت آن بر عهده شوهر نیست.
آیا هزینه تحصیل فرزند جز نفقه است؟
هزینه تحصیل فرند در مدرسه شامل نفقه می‌شود؛ اما شهریه دانشگاه و تحصیلات تکمیلی از مصادیق نفقه وی نیست.
