سلب حضانت از مادر

سلب حضانت فرزند از مادر یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل حقوقی خانواده است که عواقب اجتماعی و روانی عمیقی برای کودک و والدین به‌همراه دارد. در ایران، قانون مدنی و قوانین مرتبط با خانواده، شرایط و ضوابط خاصی را برای سلب حضانت از هر یک از والدین، از جمله مادر، تعیین کرده است.

این تصمیم معمولا زمانی اتخاذ می‌شود که ادامه حضانت فرزند نزد مادر، به‌دلایل مختلف، به مصلحت و سلامت او آسیب برساند. با توجه به اهمیت این موضوع، بررسی دقیق دلایل و شرایط قانونی سلب حضانت از مادر، ضرورتی انکارناپذیر است.

در این مواقع، مراجعه به موسسه‌های حقوقی نظیر موسسه حقوقی وکیل خانواده که از وکلای مجرب پایه دادگستری بهره می‌برد، می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند تا حقوق خود را حفظ کرده و از منافع فرزندانشان دفاع کنند. در ادامه، به بررسی شرایط سلب حضانت فرزند از مادر خواهیم پرداخت.

حضانت چیست؟

حضانت به‌معنای مراقبت، نگهداری و تربیت فرزند است. در قوانین ایران، حضانت به والدین یا قیم قانونی واگذار می‌شود تا از منافع و حقوق کودک حفاظت کنند. حضانت پسر یا دختر شامل مجموعه‌ای از حقوق و تکالیف می‌شود که هدف آن‌ها تضمین رشد و تربیت صحیح کودک در محیطی سالم و مناسب است.

در شرایطی که یکی از والدین به‌دلیل عدم صلاحیت یا هر دلیل دیگری قادر به ارائه این شرایط نباشد، مسئله سلب حضانت مطرح می‌شود.

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

با توجه به قانون مدنی، اولویت حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا هفت سالگی با مادر است. اما ممکن است در برخی مواقع به دلیل عدم صلاحیت مادر حضانت فرزندان به پدر و شخص دیگری واگذار شود. گرفتن حضانت از مادر ممکن است به‌دلایل مختلفی انجام شود که شامل موارد زیر است:

• عدم توانایی در تأمین نیازهای اولیه کودک: این موضوع شامل مواردی نظیر عدم تأمین تغذیه، پوشاک، مسکن، بهداشت و مراقبت‌های پزشکی کودک می‌شود.
• بیماری روانی شدید: بیماری‌های روانی جدی که مانع از انجام وظایف مادری و مراقبت از کودک شوند.
• اعتیاد به مواد مخدر یا الکل: اعتیاد شدید به مواد مخدر یا الکل که بر توانایی مادر در نگهداری و تربیت کودک تأثیر منفی بگذارد.
• سوء‌استفاده جنسی یا جسمی از کودک: هرگونه رفتار خشونت‌آمیز یا سوء استفاده جنسی از کودک توسط مادر می‌تواند سلب حضانت شود.
• انحرافات اخلاقی شدید: رفتارهایی که با عرف جامعه مغایرت داشته و بر تربیت اخلاقی کودک تاثیر منفی بگذارد.
• عدم تمایل به نگهداری از کودک: زمانی‌که مادر به‌دلایل مختلف تمایلی به نگهداری از کودک نداشته باشد.

رابطه نامشروع باعث سلب حضانت می‌شود؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم بله، در مواردی‌که مادر درگیر رابطه نامشروع باشد، این امر می‌تواند به‌عنوان یکی از دلایل سلب حضانت فرزندان از او مطرح شود. رابطه نامشروع به‌معنای داشتن رابطه‌ای خارج از چارچوب قانونی و عرفی است که می‌تواند تأثیرات منفی بر روی تربیت و رشد کودک داشته باشد.

این موضوع به‌ویژه در جوامعی که ارزش‌های اخلاقی و دینی نقش مهمی دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. در چنین مواردی، دادگاه با توجه به منافع کودک تصمیم‌گیری می‌کند.

شرایط سلب حضانت فرزند از والدین

مسئله سلب حضانت دختر یا پسر از والدین، یکی از چالش برانگیزترین مباحث حقوقی در حوزه خانواده محسوب می‌شود که در صورت بروز اختلافات خانوادگی، ابعاد پیچیده‌ای پیدا می‌کند. در این شرایط، دادگاه با توجه به مصلحت کودک، تصمیم‌گیری می‌کند. مهم‌ترین دلایلی که ممکن است منجر به سلب حضانت از والدین شود:

• ضرب و شتم، سوءاستفاده جنسی، یا هرگونه رفتار خشونت‌آمیزی که سلامت جسمانی یا روانی کودک را به خطر اندازد.
• بی‌توجهی شدید به نیازهای اساسی کودک نظیر تغذیه، بهداشت و مراقبت‌های پزشکی؛
• ایجاد محیطی ناسالم و پر از تنش که باعث اختلال در رشد عاطفی و روانی کودک شود.
• اعتیاد به مواد مخدر یا الکل که توانایی والدین در نگهداری از کودک را به‌شدت کاهش دهد.
• رفتارهای پرخطر ناشی از اعتیاد که امنیت کودک را تهدید کند.
• بیماری‌های روانی که باعث شود والدین نتوانند از کودک خود به‌نحو مطلوب مراقبت کنند.
• رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک ناشی از بیماری روانی؛
• ارتکاب جرایم سنگین یا رفتارهای خلاف قانون که باعث شود کودک در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار گیرد.
• تشویق کودک به رفتارهای نادرست یا مجرمانه؛
• ناتوانی در تأمین هزینه‌های زندگی، تحصیل و درمان کودک؛
• عدم توانایی در فراهم کردن مسکن مناسب و شرایط زندگی سالم برای کودک؛
• بی‌توجهی کامل به کودک و عدم تمایل به برقراری ارتباط با او؛
• ممانعت از ملاقات کودک با والد دیگر یا بستگان نزدیک؛

قوانین مربوط به سلب حضانت

قوانین مربوط به سلب حضانت در ایران بر‌اساس مواد مختلف قانون مدنی و خانواده تعیین می‌شود. این قوانین شامل شرایط و روند قانونی سلب حضانت می‌باشد. به‌عنوان مثال، ماده 1168 قانون مدنی بیان می‌کند که حضانت فرزندان هم حق و هم تکلیف والدین است.

همچنین، ماده 1173 قانون مدنی شرایطی را که در آن حضانت از والدین سلب می‌شود را مشخص کرده است. هدف این مواد قانونی حفاظت از منافع کودک و اطمینان از این است که در محیطی سالم و مناسب رشد و تربیت پیدا کند.

نمونه دادخواست سلب حضانت

نمونه دادخواست سلب حضانت به‌شرح زیر است:

خواهان: نام- نام خانوادگی- شغل- آدرس

خوانده: نام- نام خانوادگی- شغل- آدرس مادر

موضوع خواسته: سلب حضانت فرزند از مادر

دلایل و منضمات: استشهادیه – شهادت شهود – رای دادگاه، مبنی بر محکومیت مادر به 3 سال حبس – نامه پزشکی قانونی و گزارش کلانتری در خصوص ضرب و جرح کودک توسط مادر

ریاست محترم دادگاه خانواده

با سلام، احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ …………. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با خانم ………….. فرزند …………. عقد نکاح دائم نمودیم که ثمره این ازدواج، 2 فرزند پسر به نام ……….. (9 ساله) و………..(7 ساله) بود. در مورخ …/…./…. بنده و خوانده محترم، از یکدیگر متارکه کرده و حضانت فرزندان، به مادر (خوانده این دعوا) داده شد.

متاسفانه، 2 سال بعد از جدایی، سرکار خانم ………..، به الکل، اعتیاد پیدا کردند و به واسطه عدم تعادل روانی ناشی از مصرف الکل، اقدام به ضرب و شتم فرزندان مشترک نموده اند و اکنون نیز، به علت سرقت و کلاهبرداری، به 3 سال حبس، محکوم شده اند.

با توجه به شرح آنچه رفت، ایشان، صلاحیت نگهداری از فرزندان مشترک را نداشته و زندگی با مادر، خلاف مصلحت فرزندان می باشد. لذا، از آن مرجع عالی قدر، تقاضای صدور حکم بر سلب حضانت از مادر و واگذاری حضانت به اینجانب، مورد استدعا است.

همچنین، در این دادخواست، قیم قانونی با بیان دلایل و ارائه مستندات مربوطه، درخواست سلب حضانت از مادر را مطرح می‌کند. این دادخواست باید به‌همراه مدارک مستند به دادگاه ارائه شود.

جمع بندی

سلب حضانت فرزند از مادر در ایران، تصمیمی بسیار حساس و پیچیده است که تنها در شرایط خاص و با حکم دادگاه صورت می‌گیرد. این تصمیم باید به نفع بهترین منافع کودک باشد و بر اساس دلایل قانع‌کننده‌ای نظیر عدم توانایی مادر در تأمین نیازهای اساسی کودک، سوء رفتار با او و یا وجود خطراتی برای سلامت جسمی یا روحی کودک اتخاذ شود. 

دادگاه در این موارد، با بررسی همه جوانب و شواهد موجود، تصمیم نهایی را صادر می‌کند. البته، مهم است به‌یاد داشته باشید که سلب حضانت از مادر، آخرین راه حل است و دادگاه‌ها نیز معمولاً تلاش می‌کنند تا با اتخاذ تدابیر مناسب، حضانت فرزند را تا هفت سالگی به مادر برگردانند.

سؤالات متداول